Jak powinno wyglądać miasto odporne na kryzys? Jak budować nowe śródmieścia w dobie zmian klimatycznych? Jak rozwijać miasto w oparciu o najnowszą wiedzę? Na te pytania chcemy odpowiedzieć przedstawiając koncepcję urbanistyczno – architektoniczną dla części centrum Mysłowic. W projekcie tworzymy zwartą zabudowę tętniącego życiem centrum, przyjazną osobom poruszającym się po mieście dzięki sile swoich mięśni. Jest tu szereg rozwiązań dla pieszych, rowerzystów, osób starszych i tych z niepełnosprawnościami. Zieleń, dzięki uzupełnieniom, tworzy nie tylko ciągi spacerowe, ale też spójnie łączy kolejne przestrzenie rekreacji. Zazielenieniu podlega sekwencja najważniejszych miejskich placów oraz wnętrza kwartałów tworząc nie tylko zielone przestrzenie publiczne, ale i kameralne i urządzone półpubliczne i półprywatne podwórka. W oparciu o analizy przepływu wody wytyczono kolejne półprzepuszczalne zbiorniki retencyjne – wpisane w zieloną funkcję rekreacyjną systemy przeciwzalewowe.

Ponadto uporządkowano układ zabudowy wprowadzając czytelną kompozycję kwartałów. Proponowane funkcje, w tym nowej zabudowy, pomyślane są jako atrakcyjna oferta mająca przyciągnąć do miasta nowych inwestorów. Wraz z nowymi budynkami biurowymi propozycją jest również nowa stacja kolejowa Mysłowice Centrum oraz budynki parkingów, które razem tworzą spójny system komunikacji i punkt przesiadkowy. Dla całej nowej zabudowy proponujemy ekologiczne rozwiązania i zielone technologie. Oprócz takich elementów jak panele fotowoltaiczne i pompy ciepła, proponujemy konstrukcje z drewna klejonego, systemy zbierania deszczówki oraz zielone dachy, które nie tylko umożliwiają wprowadzenie ogrodów na dachach, ale również niwelują nagrzewanie się powierzchni. W nowych Mysłowicach stawia się też na lokalność. W ścisłym centrum dominuje ruch pieszy. Nieopodal rynku proponujemy nową halę targową. Woonerfy z ławkami i drzewami przyciągają atrakcyjne funkcje w parterach, a wspólnie powodują, że miasto ożywa.

Rozwiązania proekologiczne i energooszczędne

Cały obszar został przeanalizowany pod kątem kierunku spływu wód opadowych i według tej analizy został wprowadzony szereg rozwiązań w zakresie małej retencji. Wprowadzone rozwiązania architektoniczne docelowe, jak i tymczasowe, zostały zaprojektowane z wykorzystaniem rozwiązań ekologicznych, z materiałów naturalnych i uwzględniający recykling na poziomie materiału jak i elastycznej funkcji dającej się przekształcać przy małym nakładzie energii i kapitału. Wszystkie budynki i konstrukcje są tworzone zgodnie z zasadą projektowania uniwersalnego i dostosowane dla osób o różnym poziomie sprawności. Istotna była też idea permakultury. Obejmuje ona szereg rozwiązań związanych z uprawą, gospodarką wodną, naturalną szatą roślinną wprowadzaną do miasta czy skracaniem drogi pomiędzy producentem (żywności), a konsumentem. Zastosowane systemy zbierania deszczówki prowadzą wodę polewając warzywa w ogrodzie społecznym. Mieszkańcy, którzy mogą się tam spotkać, współpracować czy pomagać sobie wzajemnie, produkują jednocześnie żywność, która może być sprzedawana na sąsiadującym z ogrodem targu lub podana prosto na talerz w sąsiedniej restauracji. Z dachów tych budynków gromadzona jest woda do podlewania kolejnych roślin, co zamyka nasz cyrkularny system nawadniania i odżywiania. Proponowane przestrzenie publiczne zostały zaprojektowane jako sekwencja placów i ciągów komunikacyjnych z programem w cyklu całodniowym i całorocznym tak, aby cały czas mogły sprzyjać przebywaniu mieszkańców i odwiedzających.

Gospodarka wodą opadową

Po analizach przepływu wody na terenie opracowania wprowadzamy szereg różnych rozwiązań mających na celu sprawniejsze gospodarowanie wodą na terenie miasta, również w kontekście bezpieczeństwa od negatywnych skutków zmian klimatycznych, np. naprzemiennych upałów i deszczy nawalnych. Wykorzystując istniejące różnice terenu, projektowane są w odpowiednich miejscach tereny zielone (w formie ogrodów deszczowych, suchych strumyków, stawu) w celu retencjonowania wody opadowej. Ponadto woda deszczowa jest również odpowiednio ukierunkowana na dachach nowych obiektów i gromadzona w celu podlewania np. ogrodów społecznych. Przykładem technologii zbierającej wodę opadową są “odwrócone parasole” na dachu targowiska. Projektowany jest również szczelny zbiornik wewnątrz kwartału nowej zabudowy przy rynku, by w trakcie ulew gromadzić wodę, która samoczynnie odparuje w późniejszym czasie. Rozwiązanie jest wielofunkcyjne – ma służyć również w celach rekreacyjnych i wypoczynkowych (w formie wielostopniowego amfiteatru).

Zabudowa tymczasowa, w postaci modułów, znajdująca się przy rynku stanowi prototyp nie tylko docelowej pierzei. Konstrukcja stanowi również prototyp funkcji, które docelowe budynki będą pełnić w mieście. Wielofunkcyjne centrum kulturalno – biznesowo – handlowo – gastronomiczne jest zapowiedzią i testerem funkcji scenariuszu obejmującego kolejne etapy nowej zabudowy. Jednocześnie tymczasowa konstrukcja jest zaprojektowana tak, aby w całości mogła ona posłużyć do budowy docelowych obiektów handlowych (drewno elewacji i kontenery jako boxy targowe). Co więcej, modułowa konstrukcja została ukształtowana na bazie podobnych zasad kompozycyjnych, co proponowana docelowa zabudowa. Kluczowa jest tu modułowość budowana na siatce 3×3 m. W kształtowaniu docelowej zabudowy istotne jest również nawiązanie do rytmów istniejących, historycznych elewacji przy rynku. Model ekonomiczny dla zabudowy tymczasowej jako inwestycji miejskiej jest pomyślany jako szczególny rodzaj partnerstwa publiczno – prywatnego. Miasto może zainicjować proces stawiania kontenerów – modułów i udostępniać je najemcom w zamian za niski czynsz i deklarację wykończenia boxów zgodnie z odgórnym, spójnym dla całości planem. Architektonicznym i funkcjonalnym. Wielość funkcji oraz zróżnicowanie programu w skali roku pozwoli na ożywienie tej przestrzeni już na poziomie tymczasowej zabudowy. Zwiększy to zainteresowanie potencjalnych inwestorów oraz będzie budować przywiązanie mieszkańców do tego miejsca. W ten sposób nie tylko wprowadza się atrakcyjne funkcje i przyciąga nimi użytkowników i klientów. Jednocześnie funkcje kulturalne i społeczne stanowią atraktory dla mieszkańców w różnym wieku. Integruje się tym samym mieszkańców w wymiarze międzypokoleniowym. 

Zielone dachy w zabudowie tymczasowej to okazja do działania animacji społecznej wspierającej proces rewitalizacji, czyli zaangażowania mieszkańców, najemców i użytkowników. Wspólna akcja proekologiczna, której efektem są ogrody na dachach społecznych to też duża szansa na działanie edukacyjne z zakresu filtrowania i retencji wody, które mogą być częścią procesu adaptacji Mysłowic do zmian klimatu.

zespół konkursowy:

Miastopracownia + Pronobis Studio

(Dominika Wilczyńska, Barbara Nawrocka, Sylwia Widzisz-Pronobis, Grzegorz Pronobis, Anna Kurianowicz, Jan Nagel)

Kraków/Bytom 2021